«Μακάρι να κοιμούνταν και να ξυπνούσαν όταν θα είχαν πια ενηλικιωθεί»

Σαίξπηρ

Η εφηβεία μπορεί να ορισθεί ως μια μεταβατική φάση ανάμεσα στην παιδική και στην ώριμη ηλικία. Αρκετοί είναι εκείνοι που χαρακτηρίζουν την εφηβεία σαν την πιο κρίσιμη και την πιο περίπλοκη περίοδο της ζωής του ανθρώπου. Κατά τη διάρκεια της σημειώνονται ραγδαίες μεταβολές στο βιοσωματικό, νοητικό, συναισθηματικό και κοινωνικό τομέα της ζωής του νεαρού μαθητή ενώ ο νέος προσπαθεί για πρώτη φορά στη ζωή του να διαμορφώσει την ταυτότητα του. Κυρίαρχο και βασικό ρόλο για την προσωπικότητα του έχει και η ανακάλυψη της σεξουαλικής του ταυτότητας. Η εφηβεία χαρακτηρίζεται ως μία περίοδος μικρών και μεγάλων ανατροπών για τις οποίες ούτε οι έφηβοι ούτε οι γονείς τους είναι πραγματικά έτοιμοι να αντιμετωπίσουν. Παρ’ όλα αυτά είναι μια από τις ομορφότερες αλλά και πιο δύσκολες περιόδους της ζωής. Oι γονείς βλέπουν το παιδί τους να περνά στον κόσμο των ενηλίκων και το σεξ αποκτά ξαφνικά ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στη ζωή των παιδιών τους.

Οι έφηβοι αρχίζουν να στρέφουν τον προσανατολισμό τους από την οικογένεια στις σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους, στις αναδυόμενες προκλήσεις της ενήλικης ζωής, στη συμμετοχή σε κοινωνικές ομάδες και στην ανεξαρτητοποίηση. Πρόκειται για ένα άνοιγμα προς το νέο, προς έναν καινούριο εαυτό και έναν καινούριο κόσμο, σε σχέση με όλα αυτά που προηγήθηκαν. Η εφηβεία είναι η περίοδος που ο νέος άνθρωπος πειραματίζεται με τα όρια του, αλλά και τα όρια των κανόνων της οικογένειάς του και της κοινωνίας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορές που φαίνονται ακραίες ή ακατανόητες στους ενήλικους γύρω του, με αποτέλεσμα να ανησυχούν ή και να τρομάζουν. Για αυτούς τους λόγους η εφηβεία θεωρείται μια δύσκολη περίοδος, τόσο για το παιδί, όσο και για τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας.

Η εφηβεία, το αναπτυξιακό στάδιο των αλλαγών και των κρίσεων, από κάποιους εφήβους αντιμετωπίζεται ευκολότερα αλλά για άλλους συνιστά μεγάλη πρόκληση με σοβαρές κοινωνικοσυναισθηματικές επιπτώσεις.

Λόγω των συνεχών αλλαγών και ανακατατάξεων, οι έφηβοι βρίσκονται συχνά σε μια κατάσταση αβεβαιότητας. Τα εναλλασσόμενα συναισθήματα και οι νέες εμπειρίες μπορούν να αποτελέσουν, εκτός από μια ευκαιρία εξερεύνησης του εαυτού, πηγή έντασης ή αγωνίας.

Προβληματισμοί και δυσκολίες που φέρνουν συχνά έφηβοι και γονείς στο γραφείο ενός ψυχολόγου είναι:

• Συγκρούσεις με τους γονείς
• Δυσκολίες στην επιλογή και απόκτηση φίλων
• Προβλήματα στο σχολείο
• Αυτοεκτίμηση- αυτοπεποίθηση/ σχέση με τον εαυτό
• Μελαγχολία- κατάθλιψη
• Άγχος- φοβίες
• Διατροφικές διαταραχές (ανορεξία, βουλιμία, παχυσαρκία, υπερφαγία, ορθορεξία κλπ)
• Δυσκολίες στις σχέσεις με το άλλο φύλο
• Σεξουαλικότητα
• Επιλογή επαγγέλματος
• Αντικοινωνική – παραβατική συμπεριφορά
• Συναισθηματικές διαταραχές
• Εθισμός στο διαδίκτυο
• Ψυχοσωματικά προβλήματα

ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ΕΦΗΒΟΥΣ

Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία με τους εφήβους αντλεί στοιχεία τόσο από την ψυχοθεραπεία παιδιών όσο και από την ψυχοθεραπεία ενηλίκων και ο θεραπευτής προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε εφήβου. Ο ψυχολόγος έχει το ρόλο ενός καθοδηγητή και συν-εξερευνητή κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Μέσα από την ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική προσπαθεί να συν-ανακαλύψει όλες εκείνες τις κρυμμένες δυνατότητες που μπορούν να βοηθήσουν τον έφηβο να ολοκληρωθεί σε ένα νεαρό ενήλικα λειτουργικό για τον εαυτό του, τους αγαπημένους του ανθρώπους και τη κοινωνία.Η επιδίωξη της Ψυχοθεραπείας εφήβων είναι να βοηθήσει τους νέους να κατανοήσουν και να οργανώσουν την εμπειρία τους, να εκφράσουν και να διαχειριστούν τους προβληματισμούς τους και να προετοιμαστούν κατάλληλα για την είσοδο στην ενήλικη ζωή, λαμβάνοντας υπόψη τις οικογενειακές και κοινωνικές δυναμικές αλλά και τα προσωπικά χαρακτηριστικά τους. Όσα φέρνουν οι έφηβοι στο γραφείου του ψυχολόγου θεωρούμε πως αποτελούν συμπτώματα που εκφράζουν τη δυσκολία ολόκληρης της οικογένειας και αντιμετωπίζονται με μια προσέγγιση συνθετική και ολιστική. Μέσα από ατομικές συνεδρίες αποσαφηνίζεται το αίτημα και επιδιώκεται μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ θεραπευτή και εφήβου.

Η συνεδρία έχει διάρκεια 60 λεπτά. Η διαδικασία της ψυχοθεραπείας λαμβάνει χώρα συνήθως μία φορά την εβδομάδα, ιδανικά την ίδια ημέρα και ώρα. Η διατήρηση της ίδιας ημέρας και ώρας κάθε εβδομάδα παρέχει ένα σταθερό πλαίσιο που διευκολύνει την ανάπτυξη της θεραπευτικής σχέσης και την καλλιέργεια μιας αμοιβαίας σχέσης εμπιστοσύνης. Η σταθερότητα αυτή βοηθά τον έφηβο να εμπιστευτεί το θεραπευτή του και να μοιραστεί μαζί του τις δυσκολίες και τους προβληματισμούς του. Ο αριθμός των συνεδριών καθορίζεται από τη φύση και την έκταση των δυσκολιών καθώς και την ανταπόκριση του εφήβου κ της οικογένειας του στις ψυχολογικές παρεμβάσεις

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΓΟΝΕΙΣ

Παράλληλα με τη θεραπεία του εφήβου προτείνεται η συνάντηση με τους γονείς σε μια τακτικότητα περίπου 2 φορές το μήνα, που είναι κομμάτι της συνολικής θεραπευτικής παρέμβασης. Οι έφηβοι συνήθως δεν μπορούν να ξεπεράσουν τα προβλήματα μόνα τους. Χρειάζονται τη στήριξη και την αποδοχή των γονέων, για αυτό και η συμμετοχή τους στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία είναι απαραίτητη. Σε ηπιότερες περιπτώσεις, είναι πιθανό να αρκεί η συμβουλευτική γονέων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Άλλες φορές πάλι μπορεί να χρειάζεται θεραπεία όλης της οικογένειας (οικογενειακή θεραπεία), ώστε να ξεπεραστούν τα εκάστοτε προβλήματα και οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια να γίνουν και πάλι αρμονικές

ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Η διάρκεια της θεραπείας ενός εφήβου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η θεραπεία για ένα διάστημα αποτελεί το πεδίο ενός εφήβου στην καθημερινή του ζωή. Η ολοκλήρωση αυτής αποτελεί μια συγκεκριμένη ενότητα –μορφή και επιτρέπει στον έφηβο να προχωρήσει σε νέες εμπειρίες

ΟΜΑΔΕΣ ΕΦΗΒΩΝ

Κάποιες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι μπορούν να δουλευτούν καλύτερα στο πλαίσιο ομάδας, όπως: δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, έλλειψη οριοθέτησης, έντονο ανταγωνισμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολία ανάληψης πρωτοβουλίας και ρόλου μέσα στο σπίτι ή το σχολείο.

Η επαφή με τους συνομιλήκους σε ένα δομημένο πλαίσιο όπου οι δραστηριότητες και οι κανόνες καθορίζονται από έναν ενήλικα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική και να βοηθάει αρκετά άμεσα τους εφήβους να απαλλαγούν από τα θέματα που τα δυσκολεύουν.

Η συνεισφορά της θεραπευτικής ομάδας θεωρείται ουσιαστική, καθώς δίνει τη δυνατότητα στον έφηβο μέσα σε ένα ασφαλές περιβάλλον να επικοινωνεί και να μοιράζεται την εμπειρία του με τους συνομηλίκους του χωρίς ντροπή και φόβο απόρριψης, να διερευνά και να συγκροτεί την ταυτότητά του, να αναπτύσσει την αυτονομία του και να καλλιεργεί όλες τις αρετές και τις δυνατότητες που του χρειάζονται για το πέρασμα στην ενήλικη ζωή

Οι ομάδες που λειτουργούν στην ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ είναι είτε ψυχοεκπαιδευτικές είτε θεραπευτικές. Στις ψυχοεκπαιδευτικές ομάδες δίνεται έμφαση στην εκμάθηση δεξιοτήτων και όχι στη βίωση συναισθημάτων και έχουν συγκεκριμένη δομή και οργανωμένες δραστηριότητες. Στο χώρο μας λειτουργούν ομάδες καλλιέργειας κοινωνικών δεξιοτήτων, καλλιέργειας συναισθηματικής νοημοσύνης, διαχείρισης συναισθημάτων, διαχείρισης άγχους, θετικών συναισθημάτων. Ο αριθμός των εφήβων που συμμετέχουν και η διάρκεια καθορίζεται από το περιεχόμενο.

Στις θεραπευτικές ομάδες ο αριθμός των εφήβων που συμμετέχουν είναι μικρός (4-8 άτομα) και συνήθως αφορά δυσκολίες που εστιάζονται στις διαπροσωπικές σχέσεις των εφήβων και τον τρόπο που αλληλεπιδρούν με άτομα του ίδιου φύλου, του αντίθετου αλλά και με ενήλικες (γονείς, δασκάλους κτλ). Κύριο εργαλείο αποτελεί ο διάλογος, θέματα που θέτουν οι ίδιοι οι έφηβοι, το παιχνίδι και η δημιουργική έκφραση, όπως και στις ατομικές παρεμβάσεις, αλλά χρησιμοποιούνται και δραστηριότητες οργανωμένες, όπως η χρήση μιας ιστορίας, ομαδικά παιχνίδια, παιχνίδια ρόλων κα.